Dünya nüfusunun yarısından fazlası şehirlerde yaşamakta ve bu rakamın 2030 yılına kadar yüzde 60’a ulaşması bekleniyor. Şehirler, ulusal ve küresel boyutta giderek daha etkili bir rol oynamaktadır. Ancak bu genişleme aynı zamanda belediye yönetimlerini sosyal uyum, ekonomik kalkınma ve sürdürülebilirlikle ilgili önemli zorluklarla karşı karşıya bırakmaktadır. Giderek artan sayıdaki belediyeler; hayat boyu öğrenme stratejisinin uygulanmasını, kapsayıcı sürdürülebilir kentsel kalkınmanın teşvik edilmesini bu zorlukların ele alınması için kilit bir unsur olarak görmektedir. UNESCO Hayat Boyu Öğrenme Enstitüsü (UIL), yerel yönetimlerin öğrenen şehirleri inşa etmesine yönelik somut stratejiler geliştirmelerine destek olmak amacıyla UNESCO Öğrenen Şehirler Küresel Ağı’nı (GNLC) kurmuştur.
UNESCO Öğrenen Şehirler Küresel Ağı; ilham, bilgi birikimi ve en iyi uygulama örnekleri sağlayan uluslararası politika odaklı bir ağdır. Misyonu, üye şehirler arasında politika diyaloğunu ve akran öğrenimini teşvik etmek, bağlantılar kurmak, ortaklıkları teşvik etmek, hayat boyu öğrenme için kapasiteler oluşturarak öğrenen şehirler inşa etmede ilerlemeyi teşvik etmek ve tanımak için araçlar geliştirerek dünya çapındaki şehirlerde hayat boyu öğrenme uygulamasını desteklemek ve hızlandırmaktır.
Ağ iki temel belgeye dayanmaktadır. Bunlar;” Öğrenen Şehirler Oluşturmaya Yönelik Pekin Deklarasyonu” ve “Öğrenen Şehirlerin Temel Özellikleri” belgeleridir. Her ikisi de 2013 yılında düzenlenen ilk Uluslararası Öğrenen Şehirler Konferansında (ICLC) kabul edilmiştir. Diğer önemli belgeler arasında Öğrenen Şehirler ve Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları: Eylem Planı Rehberi ve Öğrenen Şehirler Oluşturmaya Yönelik Kılavuz İlkeler yer almaktadır.
UNESCO Öğrenen Şehirler Küresel Ağı 2015 yılında üyelik çağrısına açılmıştır. O tarihten bu yana ağ, UNESCO’nun beş bölgesinin tamamında 356 üye şehre ulaşmıştır. UNESCO Öğrenen Şehirler Küresel Ağı Üyeleri, öğrenen şehirler inşa etmek için aktif olarak çalışmakta ve herkes için hayat boyu öğrenmenin şehirlerinin geleceği için gerekli olduğunu kabul etmektedir. UNESCO Öğrenen Şehirler Küresel Ağı Üyeliğine başvurarak, her şehir resmî olarak öğrenen bir şehir olarak gelişmeyi, deneyimleri ve en iyi uygulamaları paylaşmayı, ortaklıkları teşvik etmeyi ve hayat boyu öğrenme politikalarını ve uygulamalarını güçlendirmeyi taahhüt etmektedir.
UNESCO Öğrenen Şehirler Küresel Ağı Üyeleri, belediye başkanları veya resmî olarak onaylanmış diğer şehir temsilcileri tarafından desteklenen şehirlerdir. Bu üyelik tanımının amaçları doğrultusunda, bir şehir genellikle bir belediye meclisi veya başka bir seçilmiş organ tarafından yönetilen ve ilgili ülkenin ulusal hükûmeti tarafından resmî olarak şehir olarak tanınan bir idari birim olarak anlaşılmaktadır.
Kimler başvurabilir?
Öğrenen şehir kavramını benimsemek isteyen UNESCO’ya Üye Ülkelerin şehirlerindeki ilgili yetkililer üyelik için başvurabilmektedirler. Bir başvuru ancak şehrin belediye başkanı tarafından resmî olarak onaylandıktan sonra sunulabilmektedir.
Üye olmak için gerekli şartlar nelerdir?
Ağa katılmak için bir şehrin hayat boyu öğrenme vizyonunu takip etmesi ve öğrenen şehir olma taahhüdünde bulunması; UNESCO’nun diyalog ve uluslararası iş birliğini teşvik eden değer ve hedefleriyle uyumlu olması ve “Öğrenen Şehirler Oluşturmaya Yönelik Pekin Deklarasyonu” ve “Öğrenen Şehirlerin Temel Özellikleri” gibi temel belgelerde belirtilen stratejileri yansıtması gerekmektedir.
Üyelik süreci kapsamında gerekli incelemeler için; başvuru dosyasının ilgili Belediye Başkanlığı tarafından UNESCO’nun sorumlu Millî Komisyonuna tamamlanmış bir üyelik başvurusu sunmalı ve ilgili Belediye Başkanı tarafından resmî olarak onaylanmalıdır.
Ağ içinde hesap verebilirliği artırmaya ve üyeliğin devamını sağlamaya yönelik devam eden çabaların bir parçası olarak, UNESCO Öğrenen Şehirler Küresel Ağı Üyelerinin her iki yılda bir UNESCO Öğrenen Şehirler Küresel Ağı Koordinasyon Ekibine öğrenen şehir projeleri hakkında bir ilerleme raporu sunmaları gerekmektedir.
Ülke başına kaç şehir üye olarak belirlenebilir?
UNESCO Türkiye Millî Komisyonu, 2025 dönemi başvuruları için en fazla üç şehrin başvurusunu onaylayabilecektir.
Bir başvuru ne zaman yapılabilir?
Her iki yılda bir (genellikle sonu tek rakamla biten yıllarda), şehirlerin üyelik başvurularını UNESCO Millî Komisyonlarına sunabilecekleri bir başvuru çağrısı yayınlanmaktadır.
İlgili Belediye Başkanlıkları tarafından başvuru süresi sona erdikten sonra, Millî Komisyonlar, onaylanmış başvuruları inceleyip GNLC Koordinasyon Ekibine sunabilmeleri için bir aya kadar süreleri bulunmaktadır.
UNESCO Öğrenen Şehirler Küresel Ağına Üye olan şehirler herkes için hayat boyu öğrenmeyi teşvik etmektedir:
- Temel eğitimden yükseköğretime kadar kapsayıcı öğrenmeyi teşvik etmek için her sektörde kaynakları etkin bir şekilde harekete geçirmek;
- Ailelerde ve toplumlarda öğrenmeyi canlandırmak;
- İş yerinde ve iş için öğrenmeyi kolaylaştırmak;
- Modern öğrenme teknolojilerinin kullanımını yaygınlaştırmak;
- Öğrenmede kalite ve mükemmelliği artırmak;
- Diyalog ve uluslararası iş birliği ruhu içinde hayat boyu öğrenme kültürünü teşvik etmektir.
İlgili Belediye Başkanlıkları (Büyükşehir ve İl Belediyeleri ) tarafından sunulacak olan başvurular 15 Mayıs – 15 Haziran 2025 tarihleri arasında gerçekleştirilebilecektir.
Detaylı bilgi ve başvuru için tıklayın
