UNDP, belediyeler, devlet kurumları ve yerel ortaklar aracılığıyla hizmetler, barınak, beceri eğitimi, küçük işletme hibelerini içeren hayati desteği ihtiyaç sahibi insanlara ulaştırıyor.

Gaziantep, 10 Ağustos 2023 – 6 Şubat 2023 günü Türkiye’nin güneyinde 11 ilde 110.000 km2 büyüklüğünde bir bölgeyi etkileyen, 50.700’i aşkın insanın ölümüne, 3,3 milyon insanın (bölge nüfusunun yüzde 20’den fazlasının) yerinden olmasına, 313.000 binanın yıkılmasına yol açan yıkıcı depremlerin üzerinden altı ay geçti. 

İki milyondan fazla insan hala depremden etkilenen bölgede çadırlarda ve konteynerlerde yaşıyor ve bunların çoğu temiz içme suyuna, tuvaletlere, duşlara ve diğer temel hizmetlere sınırlı erişimi olan kayıt dışı yerleşim yerlerinde yaşıyor.

Türkiye’nin güney illerinin çağımızın en büyük doğal afetlerinden birinin ardından toparlanmasına yardım etmek amacıyla, UNDP, etkilenen toplumlar için toparlanma yolları sağlamak ve kimseyi geride bırakmamak için çalışıyor. Depremde en ağır yıkıma uğrayan Türk illerinde devlet kurumları, belediyeler ve yerel STK’lara gerekli desteği sağlayan UNDP, kırılgan gruplar için sosyal hizmetlerin yeniden başlatılmasına, yerlerinden olan ailelerin geçici “konteyner kentler”deki yaşam koşullarının iyileştirilmesine, küçük işletmelerin yerel topluluklarda ekonomik yaşamı yeniden başlatmasına yönelik hibelerin sağlanmasına, geçim kaynaklarını yitiren insanlara beceri eğitimi ve işe yerleştirme sağlanmasına, tehlike altındaki kültürel miras eserlerinin korunmasına yardım ediyor. 

UNDP’nin başlıca erken toparlanma girişimlerine ilişkin önemli noktalar:

• Kırılgan gruplar için bakım hizmetleri

• Türk Psikologlar Derneği İzmir Şubesi aracılığıyla, Adana ve Diyarbakır’da 353 sosyal çalışmacıya çevrim içi ve diğer profesyonellere yüz yüze oturumlarda psiko-sosyal destek verildi.
• Deprem bölgesinde yaşlılara ve engelliklere sosyal hizmetlerin sağlanması için beş mobil bakım aracı ve beş geçici bakım merkezi donatıldı.
• Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu (TKDF) tarafından, deprem bölgesinde oluşturulan 28 merkezden biri olmak üzere, kadınlar ve çocuklar için rehberlik ve sevk hizmetleri sağlamak üzere Hatay’da “mor yerleşke” kuruldu.

• Atık yönetimi, atıksu ve içme suyu sistemleri

• En ağır yıkıma uğrayan belediyelere halk sağlığına ilişkin hayati malzemeler ve sönmemiş kireç, dezenfektan, kürek ve kişisel koruyucu ekipman sağlandı.
• Depremden etkilenen belediyelere üç yol süpürme aracı, üç çöp kamyonu, 660 galvanize çöp bidonu içeren atık yönetim ekipmanı teslim edildi.
• Konteyner yerleşim birimlerinde kullanılmak üzere, Malatya Belediyesi’ne küçük itfaiye aracı tedarik edildi.
• 1.500 yerinden olmuş insanı barındıran Hatay Expo alanında, İhtiyaç Haritası adlı STK tarafından kurulan konteyner yerleşim birimine çevre dostu atık ve atıksu altyapısı ile ters-ozmoz içme suyu sisteminin yanı sıra 80 çamaşır yıkama makinesi, 80 kurutma makinesi ve 283 iklimlendirme cihazı kuruldu.
• Hatay’dakayıtlı ve kayıtdışı geçici yerleşimlerde kullanılmak üzere 250 mobil tuvalet ve banyo ünitesi (50’si engelliler tarafından kullanılabilecek biçimde uyarlanmış) sağlandı.
• Daha büyük çaplı çevre dostu enkaz yönetim programının parçası olarak Hatay ve Kahramanmaraş’ta deprem enkazı için iki pilot geri dönüşüm merkezi için hazırlıklar başlatıldı.

• Geçim kaynakları ve küçük işletmelerin canlandırılması

• Depremden en çok etkilenen dört ilde çalışmalarını yeniden başlatabilmeleri için Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) saha personeline geçici barınma sağlayacak 17 adet koğuş tipi konteyner teslim edildi.
• Kahramanmaraş ilinde kadınların yönettiği, depremlerde tahrip olan veya hasar gören 257 işletmeye toplam 550.000 ABD Doları tutarında “toparlanma hibesi” dağıtıldı.
• 1 Kasım 2023 tarihine kadar 2.600 küçük işletmeye hibe sağlamak amacıyla, depremden etkilenen 11 ilin tümü için toplam 6 milyon ABD Doları tutarında küçük işletmeler “toparlanma hibesi” programı başlatıldı.
• 200’ü deprem bölgesinden ayrılan, 600’ü deprem bölgesinde kalan, toplam 800 depremzede için Ankara ve Konya’da mesleki eğitim düzenlendi.
• Önde gelen Türk tekstil ihracatçıları birlikleriyle ortaklık halinde, tekstil sektöründe emek-yoğun alt sektörlerde 2,5 milyon ABD Doları değerinde mesleki eğitim girişimi başlatıldı.

• Tehlike altındaki kültürel mirasın korunması

• Tehlike altındaki koleksiyonlar için geçici koruma sağlamak üzere başlıca müzelere konteynerler sağlandı.
• Hasarlı kültürel miras varlıklarının envanterinin çıkarılmasına yardım etmek amacıyla kameralar ve dronlar sağlandı.
• Kültürel çeşitliliği vurgulayan uluslararası kitle fonlaması kampanyası hazırlandı.

UNDP Türkiye Mukim Temsilcisi Louisa Vinton “UNDP, depremden etkilenen toplulukların çok ihtiyaç duyduğu desteği sağlıyor. Ancak ihtiyaçlar sonsuz, kaynaklarımız ise sınırlı. Etkilenen bölgenin sağkalımdan yeniden canlanma aşamasına geçebilmesi için, uluslararası donörlerin cömertlik ve dayanışmayı sürdürmesi gerekiyor” dedi.

UNDP’nin depremden etkilenen illere desteği şimdiden 10 milyon ABD Dolarını aşmış durumda; ayrıca benzer çabalar için 31 milyon ABD Doları daha seferber edildi. Öte yandan, UNDP’nin tahminlerine göre, toparlanma için 548 milyon ABD Dolarına ihtiyaç bulunuyor.

Ayrıntılı bilgi için bu bağlantıda yer alan “Altı Ay Sonrası” başlıklı UNDP yayınına bakınız.